Czujniki gazu - podstawowe informacje

Zadaniem czujników gazów wybuchowych jest jak najwcześniejsze ostrzeżenie o wycieku gazu. Są przeznaczone do monitorowania pomieszczeń pod kątem występowania w nich gazu ziemnego (LGN, metanu), propanu, butanu lub ich mieszaniny. Dokonują ciągłego pomiaru stężenia gazu w otaczającym powietrzu.

W przypadku wykrycia ulatniania się gazu uruchamia sygnalizację alarmową - alarm akustyczny o sile 85dB oraz alarm optyczny. Sygnalizacja jest na tyle wczesna, że użytkownik ma czas na podjęcie odpowiednich działań, aby zapobiec powstaniu niebezpiecznej sytuacji. Wczesne ostrzeżenie jest możliwe wtedy, gdy czujnik gazu, został prawidłowo zainstalowany, we właściwej lokalizacji oraz jest utrzymywany i eksploatowany w sposób opisany w dołączanej instrukcji.

UWAGA!

Nigdy nie ignoruj uruchomienia się alarmu. Aktywacja sygnalizacji alarmowej czujnika może oznaczać występowanie wysokiego stężenia tego gazu.

Czujnik sygnalizuje obecność gazu w pobliżu sensora. Należy pamiętać, że gaz może być obecny w innych obszarach.

W zależności od typu urządzenia czujniki gazowe są tak zaprojektowane i skalibrowane, aby wykrywały konkretny gaz: metan lub mieszaninę propan-butan, zanim jego stężenie będzie niebezpieczne dla zdrowia i życia mieszkańców. Ze względu na właściwości fizyczne gazów ważne jest, aby czujnik służący do detekcji metanu, nie był wykorzystywany do wykrywania mieszaniny propan-butan i na odwrót oraz żeby czujniki były montowane na odpowiedniej wysokości.

Na rynku są dostępne czujniki uniwersalne np. model MTG-3000H, które wykrywają zarówno metan, jak i mieszaninę propan-butan. W przypadku tych czujników należy pamiętać, żeby były zamontowane na odpowiedniej wysokości tzn. dla metanu jak najbliżej sufitu, a mieszaniny propan-butan tuż nad podłogą.

Zgodnie z normą PN-EN 50194-1:2009 czujnik gazu powinien być tak skalibrowany, aby aktywował sygnalizację świetlną i dźwiękową, gdy stężenie objętościowe gazu będzie w przedziale od 3% do 20% Dolnej Granicy Wybuchowości monitorowanego gazu.

Dolna Granica Wybuchowości - najniższe stężenie objętościowe substancji palnej (gazów, par, pyłów) w mieszaninie z powietrzem, przy którym może nastąpić zapalenie się tej substancji (wybuch) pod wpływem bodźca termicznego.

W instrukcji obsługi producent jest zobowiązany podać próg alarmowy, przy jakim aktywowana jest sygnalizacja alarmowa dla monitorowanego gazu. Taką informację można znaleźć zwykle w danych technicznych urządzenia. Można przyjąć, że im niższy jest próg alarmowy czujnika, tym szybciej wykryje on wyciek gazu (tzn. jest bardziej czuły).

Podana w specyfikacji informacja o progu alarmowym 5% DGW (Dolnej Granicy Wybuchowości) dla metanu, oznacza, że został on tak skalibrowany, aby włączył sygnalizację świetlną i dźwiękową przy stężeniu objętościowym gazu 20 razy mniejszym niż to, przy którym gaz ten tworzy mieszankę wybuchową.

Składniki zapachowe dodawane do gazu ziemnego mogą powodować, że zapach gazu będzie wyczuwalny w pomieszczeniu, zanim aktywuje się sygnalizacja alarmowa czujnika. Większość ludzi może wyczuć ich zapach już przy niskim stężeniu gazu (2% DGW lub mniej). Jednak w przypadku osób starszych lub cierpiących na pewne schorzenia, ze względu na spadek czułości węchu, zapach ten może być niewyczuwalny lub mogą go one wyczuć dopiero przy większym stężeniu gazu.

W zależności od konstrukcji czujnik gazu może być zasilany napięciem sieciowym 230 Vlub napięciem stałym np. 12 V DC za pośrednictwem zasilacza sieciowego dostarczanego w komplecie.

W przypadku czujników zasilanych napięciem stałym 12 VDC urządzenia te mogą być podłączane kablem ze wtyczką do gniazda zapalniczki samochodowej. Dzięki temu możemy je użytkować m.in. w samochodach, na łodziach, jachtach i wszędzie tam, gdzie znajduje się odpowiednie gniazdo.

Obecnie na rynku nie ma czujników gazów wybuchowych zasilanych wyłącznie z baterii.

Ze względu na technologię wykrywania wycieku gazu opartą na sensorach półprzewodnikowy lub katalitycznych oraz konieczność zapewnienia ciągłej pracy urządzeń, domowe czujniki gazu mogą być zasilanie tylko napięciem sieciowym lub napięciem stałym za pośrednictwem zasilacza sieciowego.

Dostępne są w sprzedaży wprawdzie czujniki gazu zasilane z sieci z podtrzymaniem bateryjnym zapewniającym pracę czujnika w przypadku zaniku prądu, ale zwykle nie dłużej niż przez kilka godzin.

W pomieszczeniach mieszkalnych mogą być montowane wyłącznie certyfikowane czujniki gazu spełniające polską normę PN-EN50194-1:2009. Norma ta określa wymagania, metody badań, kryteria jakie muszą spełniać urządzenia elektryczne przeznaczone do wykrywania gazów palnych w pomieszczeniach domowych.

W przypadku czujników gazów palnych, które mają być zamontowanie w przyczepach przyczepy i samochody karawaningowych, na łodziach oraz jachtach powinny one spełniać wymagania normy PN-EN50194-2:2019.

W przypadku, gdy czujka została przebadana przez notyfikowaną jednostkę badawczą z Unii Europejskiej na obudowie wyrobu lub w jego dokumentacji producent umieszcza informację zgodnie, z jaką normą był czujnik badany oraz znak jednostki certyfikującej.

Na rynku dostępna jest szeroka gama czujników gazu. Oprócz markowych urządzeń oferowane są również czujniki niskiej jakości, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia użytkowników z powodu nie wykrycia lub zbyt późnego wykrycia wycieku gazu. Decydując się na zakup czujnika należy wybierać wyłącznie produkty posiadające certyfikat potwierdzający spełnienie wymagań ww. norm. Dokument ten powinien być wystawiony przez notyfikowaną, europejską jednostkę badawczą. Sama deklaracja producenta lub importera nie jest wystarczająca.